Της Λέττας Καλαμαρά
«Μαρμαίρω», σημαίνει ακτινοβολώ, λάμπω και το ελληνικό μάρμαρο φιλοδοξεί να λάμψει στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης εξαγωγών, ενώ ήδη αποτελεί ένα διεθνές brand με εξαγωγές σε 120 χώρες του κόσμου και συνολική συμβολή στην ελληνική οικονομία το 2018 στα 1,27 δις. ευρώ (συνολικές πωλήσεις, άμεσες έμμεσες και προκαλούμενες), σύμφωνα με την ICAP. Οδηγός σε αυτή την κούρσα ανόδου είναι η Ανατολική Μακεδονία-Θράκη κατέχοντας το 61% των πωλήσεων του κλάδου και ειδικότερα η περιοχή της Δράμας, που εξελίσσεται σε κέντρο εξόρυξης, επεξεργασίας και εξαγωγής μαρμάρου, δημιουργώντας τεράστιες ευκαιρίες ανάπτυξης στην περιοχή. Ωστόσο, όπως τονίζεται, τα τεχνητά διακοσμητικά πετρώματα, η γραφειοκρατία με τις 101 υπογραφές, τα 57 δημόσια έγγραφα και τις 2.020 ημέρες που μεσολαβούν από την αίτηση μέχρι την έκδοση άδειας εκμετάλλευσης λατομείου καθώς και το ελλιπές πλαίσιο προώθησης στις διεθνές αγορές αποτελούν ορισμένες από τις απειλές και τις αδυναμίες του ελληνικού μαρμάρου. Κρίσιμοι παράγοντες είναι επιπλέον η διείσδυση σε νέες αγορές καθώς και ο τύπος των προϊόντων που εξάγονται (κατεργασμένα ή μη).
Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Μαρμάρου Μακεδονίας Θράκης (ΣΕΜΜΘ), την τελευταία 10ετία, οι επιχειρήσεις του κλάδου βρέθηκαν στην 4η θέση της παγκόσμιας κατάταξης εξαγωγών μαρμάρου, στην 3η θέση της παγκόσμιας κατάταξης εξαγωγών ακατέργαστου μαρμάρου, στην 1η θέση ελληνικών εξαγωγών ακατέργαστων ΟΠΥ το 2017, στην 1η θέση ελληνικών εξαγωγών (ακατέργαστων και κατεργασμένων) πρώτων υλών. Επίσης τριπλασίασαν τις εξαγωγές τους, τοποθέτησαν το ελληνικό μάρμαρο στα σημαντικότερα έργα του πλανήτη, εφάρμοσαν επιτυχώς την υπόγεια εξόρυξη μαρμάρου, καθετοποίησαν/εκσυγχρόνισαν τα εργοστάσια επεξεργασίας μαρμάρων. Όπως λένε οι επιχειρηματίες του κλάδου «5.000 χρόνια αδιάλειπτης εξόρυξης, επεξεργασίας δημιούργησαν πολιτιστική κληρονομιά την οποία πρεσβεύει το ελληνικό μάρμαρο».
Με βάση τη μελέτη της ICAP για λογαριασμό του ΣΕΜΜΘ, στον κλάδο εξόρυξης-επεξεργασίας και εμπορίας μαρμάρου συνολικά στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται 670 επιχειρήσεις με έσοδα (αμιγώς του κλάδου) το 2018 ύψους 579,8 εκατ. ευρώ και 6.205 εργαζόμενους, ενώ οι πολλαπλασιαστικές επιδράσεις του κλάδου εκτιμώνται σε 17.796 εργαζόμενους. Το 76% των πωλήσεών του εξάγεται και η συμβολή του στο ΑΕΠ το 2018 ανήλθε στα 605,6 εκατ. ευρώ. Ο κλάδος καλύπτει το 1% των πωλήσεων της βιομηχανίας, το 4,3% του EBITDA και το 6,5% των κερδών προ φόρου. Οι επενδύσεις του το 2018 ανήλθαν στα 67 εκατ. ευρώ και οι διάφοροι φόροι, παράβολα, μισθώματα λατομείων και λοιπές πληρωμές προς το δημόσιο έφτασαν τα 166 εκατ. ευρώ, με τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης στα 125,2 εκατ. ευρώ. Οι «μαρμαράδες» σύμφωνα με τη Γενική Διεύθυνση των Ορυκτών Πρώτων Υλών του ΥΠΕΝ, συνεισέφεραν άμεσα έσοδα στην πολιτεία το 2018 περίπου 12 εκατ. ευρώ από μισθώματα λατομείων μαρμάρων.
Η ICAP επισημαίνει πως στο νομό Δράμας δραστηριοποιούνται 71 επιχειρήσεις με έσοδα το 2018 στα 408,4 εκατ. ευρώ και 2.470 εργαζόμενους. Η συνεισφορά του κλάδου στο Ακαθάριστο Προϊόν του νομού Δράμας ανήλθε στα 315,2 εκατ. ευρώ και ως συνολικές πωλήσεις στα 662,7 εκατ. ευρώ. Ο κλάδος αντιστοιχεί στο 49% των πωλήσεων όλων των κλάδων με έδρα τη Δράμα, στο 86% του EBITDA, στο 92% των κερδών προ φόρου και στο 60% των επενδύσεων). Σε απόλυτο νούμερο οι επενδύσεις των επιχειρήσεων μαρμάρου της Δράμας ανήλθαν το 2018 στα 52 εκατ. ευρώ.
Αναφορικά με τους άξονες δράσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη του ελληνικού μαρμάρου η απερχόμενη πρόεδρος του ΣΕΜΜΘ, Κωνσταντίνα Λαζή Αναγνωστοπούλου, τονίζει πως πρώτος άξονας είναι η παρουσία και ενίσχυση της θέσης του ελληνικού μαρμάρου στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Προς αυτή την κατεύθυνση έχουν γίνει επαφές με το Ελληνικό Ινστιντούτο Αρχιτεκτονικής, την EUROROC και το NSI (Natural Stone Institute), το ΥΠΑΝ καθώς και την διεύθυνση του Enterprise Greece ώστε να γίνει από κοινού επεξεργασία ενός ολοκληρωμένου κλαδικού προγράμματος. Δεύτερος άξονας είναι ο θεσμικός διάλογος με το ΥΠΕΝ για τα ανοιχτά ζητήματα δηλαδή τον υπολογισμό του κόστους αποκατάστασης και των εγγυητικών επιστολών, την εθνική στρατηγική 2020-2030 για τις ορυκτές πρώτες ύλες και τη θέση του μαρμάρου, τις αδυναμίες του υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου και τις βελτιώσεις που προτείνουν οι επιχειρήσεις για τη μείωση της γραφειοκρατίας σε περιφερειακό και όχι μόνο επίπεδο διοίκησης και η συζήτηση για επιμέρους θέματα όπως η εναλλακτική after closure χρήση των λατομείων.
Η αδειοδότηση λατομείων μαρμάρου είναι μείζον θέμα για τις επιχειρήσεις του κλάδου και ένα από τα πιο δύσκολα μιας και συνδυάζει προστασία του περιβάλλοντος, ασφάλεια, βιωσιμότητα του πόρου και δημόσια υγεία. Από την πλευρά του ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Μαρμάρου Μακεδονίας Θράκης (ΣΕΜΜΘ) έχει καταθέσει σχετικό υπόμνημα στο ΥΠΕΝ. Όπως τονίζεται, η αδειοδότηση περιλαμβάνει 42 στάδια εκ των οποίων τα 26 διεκπεραιώνονται από δημόσιες υπηρεσίες, τα υπόλοιπα αφορούν και έρχονται εις πέρας από τον ενδιαφερόμενο επιχειρηματία. Οι κύριες δημόσιες υπηρεσίες που εμπλέκονται είναι η Αποκεντρωμένη Διοίκηση με 8 στάδια, οι Δασικές Υπηρεσίες με 9 στάδια, οι Περιβαλλοντικές Υπηρεσίες με 5 στάδια, το ΥΠΕΝ με 4 στάδια. Συνολικά τα 26 στάδια του δημοσίου ενσωματώνουν 57 πράξεις δημοσίων υπηρεσιών (δημόσια έγγραφα), οι οποίες με τη σειρά τους ενσωματώνουν περίπου 101 υπογραφές δημοσίων υπαλλήλων. Αναφορικά με το χρόνο που απαιτείται, η διαδικασία αδειοδότησης ενός λατομείου μαρμάρων έχει 5 περιόδους η συνολική διάρκεια των οποίων φτάνει τις 2.020 ημέρες (σύμφωνα με το υφιστάμενο χρονοδιάγραμμα αδειοδότησης και ανάπτυξης λατομείου η 1η περίοδος διαρκεί 390 ημέρες, η 2η περίοδος 415 ημέρες, η 3η περίοδος 320 ημέρες, η 4η περίοδος 335 ημέρες, 5η περίοδος 560 ημέρες για προετοιμασία εκμετάλλευσης/έρευνα και δημιουργία αγοράς). Οι μαρμαράδες τονίζουν πως με γνώμονα πάντα τις περιβαλλοντικές δεσμεύσεις και τους κανόνες τεχνικής εκμετάλλευσης οι προτάσεις τους μπορούν να συμβάλουν σε εξοικονόμηση χρόνου της διαδικασίας αδειοδότησης κατά 1.000 ημέρες, που σημαίνει ταχύτερη έναρξη έργου και ανάπτυξη.
