Στις δυνατότητές του να συμμετέχει
ενεργά και εποικοδομητικά στη μετάβαση προς ένα υπόδειγμα κυκλικής οικονομίας
βασίζονται οι προοπτικές της εγχώριας βιομηχανίας πλαστικών προϊόντων, που αποτελεί πολύτιμο
πόρο της ελληνικής οικονομίας με τη συμβολή της στο ΑΕΠ να ανέρχεται στα 3 δις.
ευρώ, σύμφωνα με σχετική μελέτη του ΙΟΒΕ, που παρουσιάστηκε σε ειδική εκδήλωση του «Συνδέσμου Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος».
Σύμφωνα με τη μελέτη ο κλάδος
βρίσκεται μπροστά σε μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που σχετίζονται με τον
περιορισμό της χρήσης πλαστικών προϊόντων και τη στροφή μερίδας των καταναλωτών
στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων. Με βάση την ευρωπαϊκή πολιτική για την κυκλική οικονομία, προβλέπεται ότι η
ανακύκλωση πλαστικών συσκευασιών πρέπει να ανέλθει στο 55% το 2030 και έχει
οριστεί στόχος χρήσης ανακυκλωμένου PET στα πλαστικά μπουκάλια στο 25% το 2025 και στο 30% το
2030. Εισάγεται
η απαγόρευση στη χρήση ορισμένων
πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης, όπως πλαστικά μαχαιροπήρουνα και πιάτα,
καλαμάκια και δοχεία τροφίμων και ποτών από διογκωμένη πολυστερίνη. Τίθενται περιορισμοί σε άλλα πλαστικά
προϊόντα μιας χρήσης, όπως κυπελάκια και δοχεία τροφίμων από άλλες
πλαστικές ύλες.
Η Ελλάδα βρίσκεται στη τρίτη υψηλότερη
θέση στην Ευρώπη με βάση το ποσοστό αστικών στερεών αποβλήτων που καταλήγουν σε
εδαφική διάθεση (80% το 2017), μετά την Μάλτα και την Κύπρο. Η χώρα μας βρίσκεται στη δεύτερη χαμηλότερη θέση στην ΕΕ μετά την Κύπρο, σε
όρους κατά κεφαλήν όγκου ανακύκλωσης πλαστικών αποβλήτων (4 κιλά ανά άτομο το
2016), έναντι 16 κιλών ανά άτομο κατά μέσο όρο στην ΕΕ και 32 κιλών ανά άτομο
στην Αυστρία που πρωτοπορεί στα συστήματα διαχείρισης πλαστικών απορριμμάτων. Επιπλέον έχει τη χαμηλότερη επίδοση του ευρωπαϊκού δείκτη
κυκλικότητας με μόλις 1,3 μονάδες, έναντι 11,7 κατά μέσο όρο στην Ε.Ε. Στα πλαστικά, παρατηρούνται
σοβαρές ελλείψεις στην καταγραφή των στοιχείων, έλλειμμα αξιοπιστίας στα
στοιχεία του ηλεκτρονικού μητρώου αποβλήτων, συνολικά η ανακύκλωση πλαστικών
αποβλήτων στη χώρα βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα και σημαντικός όγκος πλαστικών
αποβλήτων καταλήγουν εκτός χώρας, παρόλο που η δυνατότητα εξαγωγής πλαστικών
αποβλήτων μειώνεται, καθώς όλο και πιο πολλές χώρες επιβάλλουν περιορισμούς και
απαγορεύσεις στη διασυνοριακή διακίνηση. Όλα αυτά καθιστούν υπαρκτό τον κίνδυνο
η επίτευξη των στόχων για την κυκλική οικονομία να βασιστεί σε εισαγωγές
ακριβών δευτερογενών πρώτων υλών και να επιδεινωθεί η ανταγωνιστικότητα της
εγχώριας βιομηχανίας. Όπως τόνισε ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος, κ.
Βασίλης Γούναρης «το όραμα του Συνδέσμου για βιώσιμη ανάπτυξη του κλάδου μας
περνά μέσα από την κυκλική οικονομία και την ανάδειξη του πλαστικού ως
πολύτιμου πόρου, ο οποίος θα ανακτάται και θα χρησιμοποιείται, πλέον, ως πρώτη
ύλη για την παραγωγή και τη μεταποίηση ενός προϊόντος». Σε αυτό το πλαίσιο
απαιτούνται παρεμβάσεις ούτως ώστε τα πλαστικά απόβλητα να μετατραπούν σε
πόρους που θα μπορούν να αξιοποιηθούν από την εγχώρια βιομηχανία πλαστικών,
διατηρώντας και ενισχύοντας τόσο την ανταγωνιστικότητά της όσο και τη συμβολή
της στην ελληνική οικονομία.
Στο
1,6% του ΑΕΠ η εγχώρια πλαστική βιομηχανία
Ήδη η βιομηχανία πλαστικών
συγκαταλέγεται στους μεγαλύτερους κλάδους της εγχώριας μεταποίησης. Συγκεκριμένα,
η μεταποίηση προϊόντων από πλαστικό αντιπροσωπεύει το 4,3% της Ακαθάριστης
Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ) της μεταποίησης στην Ελλάδα. Η συνολική συνεισφορά (άμεση,
έμμεση και προκαλούμενη) του ευρύτερου κλάδου από την λειτουργία του εκτιμάται
σε 3 δισ. ευρώ ή 1,6% του ΑΕΠ της χώρας το 2018. Σε όρους απασχόλησης, η
συνολική συνεισφορά εκτιμάται σε 67,2 χιλιάδες θέσεις εργασίας ή 1,8% της
συνολικής απασχόλησης στη χώρα, ενώ τα δημόσια έσοδα από φόρους και εισφορές
ξεπερνούν τα 900 εκατ. ευρώ. Στην
Ελλάδα δραστηριοποιούνται περισσότερες από χίλιες επιχειρήσεις στην παραγωγή
πλαστικών υλών και προϊόντων. H αξία παραγωγής παρέμεινε σχετικά σταθερή την τελευταία δεκαετία (2,1 δισ. ευρώ
το 2017). Ο όγκος παραγωγής συρρικνώθηκε τα πρώτα έτη της κρίσης, αλλά από το
2013 ανακάμπτει (με διακυμάνσεις).
Η ανάκαμψη ωστόσο δεν είναι εξίσου ισχυρή μεταξύ των κλάδων της βιομηχανίας
πλαστικών προϊόντων. Στα πλαστικά είδη συσκευασίας ο δείκτης όγκου παραγωγής
καταγράφει σωρευτική άνοδο κατά 28% μεταξύ 2013 και 2018. Στα πλαστικά
οικοδομικά υλικά, ο όγκος παραγωγής ανακάμπτει έπειτα από τη σημαντική
υποχώρηση μεταξύ 2009 και 2014, με τον δείκτη να σημειώνει άνοδο κατά 22% το
2018 σε σχέση με το 2017. Ο όγκος παραγωγής στις πλαστικές πλάκες, φύλλα και
σωλήνες υποχωρεί τη διετία 2017-2018, με την κάμψη να είναι πιο έντονη το 2018
(-13%). Στα άλλα πλαστικά προϊόντα ο δείκτης κινείται ανοδικά από το 2015 και
έπειτα σημειώνοντας σωρευτική άνοδο κατά 10%. Η αξία των εξαγωγών του κλάδου
ανήλθε σε 1,2 δισ. ευρώ το 2018, αυξημένη κατά 56,1% σε σύγκριση με το 2009 και
αντιστοιχεί στο 3,8% της συνολικής αξίας εξαγωγών προϊόντων το 2018, με
τις πλάκες, φύλλα και σωλήνες να
κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο μεταξύ των εξαγωγών προϊόντων από πλαστικό.
Κινήσεις
στρατηγικής
Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί η νέα βιομηχανική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσφέρει
σημαντικές ευκαιρίες στη βιομηχανία των πλαστικών. Παράλληλα καινοτομίες, όπως
η χημική ανακύκλωση πλαστικών και τα βιοπλαστικά, προσφέρουν σημαντικές
ευκαιρίες. Απαιτούνται παρεμβάσεις ούτως ώστε τα πλαστικά απόβλητα να
μετατραπούν σε πόρους προς αξιοποίηση από την εγχώρια βιομηχανία, εφαρμογή της
χωριστής συλλογής ρευμάτων απορριμμάτων ανά υλικό, ενίσχυση της ανταποδοτικής
ανακύκλωσης και θέσπιση συστήματος επιστροφής εγγύησης στα μπουκάλια (πλαστικά
και γυάλινα), εντατικοποίηση των εκστρατειών ενημέρωσης, ενίσχυση των υποδομών
συλλογής και επεξεργασίας αποβλήτων, εφαρμογή κριτηρίων κυκλικής οικονομίας
στις δημόσιες προμήθειες, ενίσχυση των ηλεκτρονικών συστημάτων και των
μηχανισμών ελέγχου, κίνητρα και κυρώσεις σε περιφέρειες και δήμους, ενίσχυση
της χημικής ανακύκλωσης και άλλων καινοτόμων λύσεων. Σύμφωνα με την Dr Christine Bunte, Senior Manager Industry Advocacy – EU Government Relations BASF Group «η
χημική ανακύκλωση αποτελεί τον χαμένο κρίκο στην αλυσίδα της κυκλικής
οικονομίας».
