Της Λέττας Καλαμαρά
Τις
προτάσεις του προς την ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας
κατέθεσε ο Σύνδεσμος
Βιομηχανιών Παραγωγής Υλικών & Συσκευασίας (ΣΥΒΙΠΥΣ) στο πλαίσιο ανάληψης
πρωτοβουλιών προκειμένου να ακολουθηθεί, όπως υποστηρίζει ο Σύνδεσμος, μια
τεχνοκρατική προσέγγιση του θέματος της διαχείρισης των απορριπτόμενων
συσκευασιών μετά τη χρήση τους. Στόχος, όπως λέγεται, η βέλτιστη αξιοποίηση της
νέας στρατηγικής για φιλικότερες προς το περιβάλλον συσκευασίες και αύξηση των
ανακυκλούμενων υλικών παράλληλα με τον περιορισμό των συνεπειών για τον κλάδο.
Σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, ήδη η βιομηχανία πλαστικών ειδών καταγράφει
ακυρώσεις παραγγελιών καθώς και περιορισμό της παραγωγής.
Στο
πλαίσιο αυτό ο ΣΥΒΙΠΥΣ προτείνει άμεση αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης από
αναγνωρισμένη εταιρεία μελετών, όπως πραγματοποιείται στις οργανωμένες και
αναπτυσσόμενες χώρες ανά την υφήλιο. Ενεργοποίηση του Ελληνικού Οργανισμού
Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) και διαβούλευση υπό την εποπτεία του όλων των εμπλεκομένων
φορέων. Όπως τονίζεται ο ΕΟΑΝ είναι ο μόνος Οργανισμός που σύμφωνα με την
εθνική νομοθεσία έχει την
αρμοδιότητα για την συγκεκριμένη δράση. Επιλογή μέτρων με γνώμονα τις
υφιστάμενες δυνατότητες της χώρας, την ασφάλεια του καταναλωτικού κοινού και τη
μείωση της σπατάλης τροφίμων στην εφοδιαστική αλυσίδα. Η γνωμοδότηση του
Γενικού Χημείου του κράτους και του ΕΦΕΤ για τις συσκευασίες πολλαπλών χρήσεων
(που δυνητικά θα αντικαταστήσουν ορισμένα πλαστικά μιας χρήσης),είναι
επιβεβλημένη. Επίσης προτείνεται ο επανασχεδιασμός συσκευασιών, όπου
απαιτείται, από την ελληνική βιομηχανία παραγωγής υλικών συσκευασίας και σαφής
κοστολόγηση αυτών. Στις προτάσεις του ο ΣΥΒΙΠΥΣ προτείνει αναμονή των μελετών
για την ευρωπαϊκή αγορά σχετικά με τη διευρυμένη ευθύνη παραγωγού, που έχει
αναθέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην εταιρία Eunomia. Η εναρμόνιση των προτύπων και των μεθόδων
είναι υπό εξέταση. Τέλος προτείνει αναμονή επί των διευκρινιστικών διατάξεων,
που θα αποστείλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
σχετικά με τα πλαστικά μιας χρήσης μέχρι τον Ιούλιο 2020 (Commision Expert Group on Waste E03343,meeting 23/7/2019, κανένας
εκπρόσωπος της Ελλάδας δεν συμμετείχε). Και όπως τονίζεται, όποιο μη
εναρμονισμένο νομοθέτημα εφαρμοστεί στην Ελλάδα νωρίτερα της προβλεπόμενης
ημερομηνία (Ιούνιος 2021), κινδυνεύει να καταπέσει και να επιφέρει στρέβλωση
της αγοράς συνοδευόμενη από μη αναστρέψιμες απώλειες θέσεων εργασίας στον
Ελληνικό παραγωγικό ιστό.
Σύμφωνα
με τα στελέχη της αγοράς συσκευασίας, τα Υλικά Συσκευασίας χρησιμοποιούνται
ευρύτατα σε κάθε διακινούμενο υλικό αγαθό. Ανάλογα με το περιεχόμενο και τον
προσδοκώμενο χρόνο ζωής του εκάστοτε
αγαθού, επιλέγεται ως βασική α΄ ύλη το πλαστικό, το γυαλί, το χαρτί, το μέταλλο
ή και συνδυασμοί αυτών (σύνθετα υλικά, composites). Με βάση τις νέες ευρωπαϊκές οδηγίες
(ανακύκλωση πλαστικών οδηγία 2018/852 τροποποίηση της
οδηγίας 94/62/EC για τη συσκευασία και τα
απόβλητα των συσκευασιών, Οδηγία
2019/904 σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο
περιβάλλον) και την στρατηγική της Ευρωπαϊκής ένωσης για
τα πλαστικά, θέτονται ορισμένοι περιορισμοί στα πλαστικά μιας χρήσης. Ανάλογα με την
τελική χρήση του πλαστικού προτείνεται η ολική απαγόρευση
(καλαμάκια,πιάτα,κουταλομαχαιροπήρουνα κτλ), αυστηρές προδιαγραφές στη χρήση
ποσοστού ανακύκλωσης (πχ.φιάλες
ΡΕΤ), επανασχεδιασμός (πχ, φιάλες ΡΕΤ με μη αποσπώμενο πώμα) κ.ά.
Σύμφωνα
με τον ΣΥΒΙΠΥΣ στη χώρα μας η κατάσταση δείχνει πως η ευαισθητοποίηση και η
εκπαίδευση των πολιτών σχετικά με την ανακύκλωση των πλαστικών συσκευασιών είναι
περιορισμένη. Μεγάλο μέρος των συσκευασιών καταλήγει στους κάδους απορριμμάτων
και στη συνέχεια στις ανοικτές χωματερές. Συνεπώς καταγράφεται απώλεια
σημαντικών πόρων για την ελληνική οικονομία. Υπάρχει ένας μόνο κάδος για τη
συλλογή των απορριπτόμενων συσκευασιών (μπλε κάδος για χαρτί, πλαστικό,
μέταλλα, γυαλί) και ένα σύστημα συλλογής γυαλιού. Η επιμόλυνση των συσκευασιών
με υπολείμματα τροφών μειώνει τη δυνατότητα οικονομικής αξιοποίησης των
συλλεγόμενων πρώτων υλών, το οποίο αναφέρεται στη διεθνή βιβλιογραφία ως down-cycling. Δεν είναι ξεκάθαρο ποιο ποσοστό από τα συλλεγόμενα
υλικά συσκευασίας (PCW, post consumer waste) στους μπλε κάδους
διαχωρίζεται επαρκώς και αξιοποιείται σύμφωνα με τις νέες Ευρωπαϊκές
εκτελεστικές διατάξεις (2019/665, 2019/1004).
Στην περίπτωση αυτή δεν είναι γνωστό ποιο ποσοστό του συλλεγόμενου πλαστικού αξιοποιείται στην Ελληνική αγορά ή εξάγεται σε τρίτες
χώρες. Με τους νέους περιορισμούς διακίνησης που θέτει η σύμβαση της Βασιλείας
για τη διακίνηση των συλλεγόμενων πλαστικών αλλά και τους περιορισμούς
εισαγωγής στις αναπτυσσόμενες χώρες της ΝΑ Ασίας είναι πιθανή η μη δυνατότητα
διάθεσης και αξιοποίησης με ευνοϊκούς οικονομικούς όρους της συλλεγόμενης
(συχνά επιμολυσμένης σε ξένες ύλες) πρώτης ύλης. Δεν υπάρχουν ευρύτατα
διαδεδομένοι κλειστοί βρόγχοι συλλογής (DRS)
ορισμένων πλαστικών συσκευασιών, όπως πραγματοποιείται στο εξωτερικό (πχ. συλλογή
φιαλών ΡΕΤ) για τη βέλτιστη αξιοποίηση της συλλεγόμενης α’ ύλης. Δεν υπάρχει
στη Ελλάδα ολοκληρωμένη και επικαιροποιημένη μελέτη για τη δυνατότητα
επικερδούς αξιοποίησης των συλλεγόμενων πλαστικών συσκευασιών μετά την απόρριψη
τους. Αντίθετα στις χώρες της Δ. Ευρώπης έχουν αναπτυχθεί τεχνικές – εργαλεία
για την ανακύκλωση και αξιοποίηση όλων των δομών συσκευασίας ακόμα και των πιο σύνθετων
(συλλογή, διαχωρισμός, πλύση, μηχανική ανακύκλωση, χημική ανακύκλωση, PTF/PTO,
καύση κα). Η τεχνογνωσία είναι διαθέσιμη όπως επίσης και τα συστήματα
διευρυμένης ευθύνης παραγωγού που εφαρμόζονται με ιδιαίτερη επιτυχία στις χώρες
της Δ. Ευρώπης αλλά και σε χώρες εκτός Ε.Ε. (μέσω του World Packaging Organization).
