Της Λέττας Καλαμαρά
Η διακίνηση ναρκωτικών, η εμπορία ανθρώπων, η φοροδιαφυγή ως
εργαλεία του Διεθνούς Οργανωμένου Εγκλήματος, μεταξύ πολλών άλλων παράνομων
δραστηριοτήτων, αναδεικνύει μια παγκόσμια κλεπτοκρατία που χρησιμοποιεί
συμμορίες ως μπροστινούς για να κερδίσει και να αποκτήσει δύναμη και εξουσία.
Tο Διεθνές Οργανωμένο Έγκλημα δεν προσδιορίζεται και δεν αναλύεται στην
επικράτεια ενός κράτους αλλά εκτείνεται σε όλο το εύρος της παγκόσμιας
κοινότητας. Έχει περισσότερο νόημα να μιλάμε για παγκόσμια διαφθορά παρά για
διαφθορά ενός κράτους. Η κατανόηση λοιπόν του Διεθνούς Οργανωμένου Εγκλήματος
απαιτεί τη μετατόπιση της ανάλυσης από τα μεμονωμένα κράτη στα διεθνή δίκτυα με
τη χρήση διάφορων μεθοδολογιών. Επίσης απαιτεί τη μετατόπιση από την
περιπτωσιολογία προς τη συνολική εικόνα της πολιτικής οικονομίας του
εγκλήματος. Ωστόσο η δύναμη του Διεθνούς Οργανωμένου Εγκλήματος είναι η δικτύωσή
του, η στρατολόγηση στελεχών σε κάθε κράτος που αποτελούν τους κρίκους μιας
βαριάς αλυσίδας που δένει πισθάγκωνα την πλειοψηφία των πολιτών, οι οποίοι αν
και δεν συμμετέχουν αυτοβούλως στη δραστηριότητά του αποτελούν τα υποχείρια και
σε πολλές περιπτώσεις τους ομήρους του, όταν δυσκολεύουν τα πράγμα και σφίγγει
ο διωκτικός κλοιός.
Η εξουσία των ομάδων του Διεθνούς Οργανωμένου Εγκλήματος
αμφισβητεί τις ζωτικές υπηρεσίες του κράτους, καθιστώντας τες εύθραυστες και
ανίκανες να ασκήσουν τη νομική τους δύναμη για το καλό των πολιτών. Αυτό που
είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό και δυσοίωνο είναι ο τρόπος που διαχρονικά το
Διεθνές Οργανωμένο Έγκλημα έχει κατορθώσει να διαφθείρει τους κρατικούς
αξιωματούχους και τις τοπικές κοινωνίες. Είναι ο τρόπος που το Διεθνές Οργανωμένο
Έγκλημα αλώνει και αλλοιώνει την πολιτική εξουσία δημιουργώντας ένα παρακράτος
πιο ισχυρό από το επίσημο κράτος και την κάθε εθνική ιδεολογία. Παράγει τεράστια χρηματικά ποσά και συγκεντρώνει οικονομική ισχύ αλλά και ισχύ εξουσίας σε
παγκόσμια βάση ετησίως.
Η άμεση σχέση λοιπόν του Διεθνούς Οργανωμένου Εγκλήματος με την
εκτελεστική εξουσία τού έχουν προσδώσει την ευχέρεια να ασκεί σκιώδη πολιτική προς όφελός του
και εις βάρος των πολιτών. Το Διεθνές Οργανωμένο Έγκλημα διαφθείρει,
εξαγοράζει, εκμαυλίζει αξιωματούχους όλων των βαθμίδων ακυρώνοντας στην
κυριολεξία τη νόμιμη διακυβέρνηση του κράτους. Έτσι από υποβολέας της πολιτικής
στο παρασκήνιο, το Διεθνές Οργανωμένο Έγκλημα εξελίσσεται σε πρωταγωνιστή της
εκτελεστικής εξουσίας, καμουφλαρισμένο με προσφιλή προς το λαό προσωπεία, όπως
νομιμοφανείς επιχειρηματικές δραστηριότητες, δωρεές, φιλανθρωπίες αλλά και εκδηλώσεις
πατριωτικού ενθουσιασμού. Οι δρώντες μέσα από το Διεθνές Οργανωμένο Έγκλημα
έχουν καταφέρει έτσι να καταστήσουν τις δραστηριότητές τους ως συνηθισμένο και
αποδεκτό κοινωνικό φαινόμενο.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το Δημόσιο Συμφέρον, τα Δημόσια Αγαθά να
δέχονται ισχυρά πλήγματα που σε κάποιες περιπτώσεις είναι μη αναστρέψιμα. Οι
πολίτες αποκαμωμένοι και ευάλωτοι από τις αλλεπάλληλες οικονομικές, πολιτικές,
κοινωνικές, υγειονομικές κρίσεις, τις οποίες το Διεθνές Οργανωμένο Έγκλημα
αξιοποιεί, χάνουν την ένταση της πολιτικής βούλησης που τους καθιστά ενεργούς
πολίτες και εξελίσσονται σε πειθήνια όργανα επιβολής του.
Δημόσιο Συμφέρον και Διεθνές Οργανωμένο Έγκλημα είναι ασύμβατες
έννοιες. Η πολυσχιδής παράνομη δραστηριότητά του Διεθνούς Οργανωμένου
Εγκλήματος σε τοπικό και διεθνές επίπεδο που βασίζεται στο εκτενές δίκτυό του
υπονομεύουν την ικανότητα επίτευξης στόχων που εξυπηρετούν και προασπίζουν το
Δημόσιο Συμφέρον. Πλήττουν κάθε προσπάθεια ανάπτυξης. Ακυρώνουν κάθε προσπάθεια
υλοποίησης βασικών στόχων όπως είναι ο περιορισμός της φτώχειας, η πρόσβαση του
πληθυσμού σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης, υποδομών, η δίκαιη
κατανομή βαρών και πλούτου. Απέναντι σε αυτή τη ζοφερή κατάσταση η ανάληψη
καίριων δράσεων μεγάλης κλίμακας εναντίον του Διεθνούς Οργανωμένου Εγκλήματος αποτελεί Πολιτική
Προτεραιότητα.
Ελλάδα και Διεθνές Οργανωμένο Έγκλημα
Στην Ελλάδα η ατζέντα του 2019 για τη δράση του Διεθνούς
Οργανωμένου Εγκλήματος είναι πλούσια και περιλαμβάνει τις εξής δραστηριότητες:
Διακίνηση Ναρκωτικών Ουσιών, Εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας, Λαθρεμπόριο
Προϊόντων, Εμπορία Ανθρώπων , Εκβιάσεις, Οργανωμένες Απάτες, Πλαστογραφία, Διακίνηση Όπλων, Πυρομαχικών και Εκρηκτικών
Υλών, Παραχάραξη, Παράνομο Εμπόριο Πολιτιστικών Αγαθών και Φοροδιαφυγή.
Οι σημαντικότερες ναρκωτικές ουσίες που διακινήθηκαν στη χώρα μας,
με βάση τις υποθέσεις που απασχόλησαν τις Διωκτικές Αρχές κατά το έτος 2019,
είναι η κάνναβη, η ηρωίνη, η κοκαΐνη, τα ναρκωτικά δισκία Captagon. Η Ελλάδα
αποτελεί χώρα παραγωγής περιορισμένων ποσοτήτων κάνναβης, για κάλυψη κυρίως
εγχώριας ζήτησης. Κύρια χώρα προέλευσης της κάνναβης στην Ελλάδα είναι η
Αλβανία. Η χώρα μας αποτελεί, κατά κύριο λόγο, χώρα διέλευσης (transit) και, σε
δευτερεύοντα βαθμό, χώρα προορισμού της ηρωίνης. Κύρια χώρα προέλευσης της
ηρωίνης η Τουρκία. Οι σημαντικότερες χώρες παραγωγής της κοκαΐνης παγκοσμίως
βρίσκονται στην Κεντρική και Νότια Αμερική (Κολομβία, Περού, Βολιβία κ.ά.).
Η Ελλάδα, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, συνεχίζει διαρκώς να
αποτελεί ιδανική χώρα για τη θαλάσσια μεταφορά κοκαΐνης, είτε απευθείας από τις
χώρες παραγωγής της είτε μέσω των ενδιάμεσων λιμένων της Ισπανίας και της
Ιταλίας. Έτσι, φορτία κοκαΐνης διακινούνται με πλοία εντός εμπορευματοκιβωτίων
(Containers) με την κάλυψη νόμιμου φορτίου. Η Ελλάδα λειτουργεί κυρίως ως πύλη
εισόδου της ουσίας στην Ε.Ε., με προορισμό τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Οι
μεγάλες ποσότητες κοκαΐνης μεταφέρονται και διακινούνται απευθείας από χώρες
της Νοτίου - Κεντρικής Αμερικής. Κατά το 2019, το μεγαλύτερο ποσοστό των
ποσοτήτων κοκαΐνης που κατασχέθηκαν από τις ελληνικές Διωκτικές Αρχές
προέρχονταν από το Εκουαδόρ. Το κύριο χαρακτηριστικό των εγκληματικών δικτύων
διακίνησης κοκαΐνης αφορούσε στην ίδρυση εταιρειών -βιτρίνων, για τη
διευκόλυνση διακίνησης των ναρκωτικών μαζί με τα εμπορεύματά τους αλλά και τη
νομιμοποίηση των εσόδων τους (ίδρυση εταιρειών, αγορά ακινήτων και μέσων
μεταφοράς ή αποστολή χρηματικών ποσών σε υπεράκτιες εταιρίες). Συγκεκριμένα, η
Ελλάδα αποτέλεσε, κατ' επιλογή των εγκληματικών οργανώσεων, κέντρο
"επιχειρηματικής" δραστηριότητας, εισαγωγής εμπορικών προϊόντων από
χώρες της Λατινικής Αμερικής (κυρίως Εκουαδόρ) τα οποία αποτελούσαν
"καμουφλάζ" για την εισαγωγή των ναρκωτικών στη χώρα μας, ως πρώτο
σημείο εισόδου τους στην Ευρώπη.
Τα καπνικά προϊόντα αποτέλεσαν και το 2019 την πλειοψηφία του
συνόλου των προϊόντων που διακινήθηκαν παράνομα στην Ελλάδα. Η χερσαία μεταφορά
γίνεται με αυτοκίνητα (επιβατηγά ή/και φορτηγά) από θεσμοθετημένα ή μη, σημεία
εισόδου (από/προς Αλβανία, Βουλγαρία, Δημοκρατία της Βόρειας
Μακεδονίας, Τουρκία, Ιταλία)και αφορά την πλειοψηφία υποθέσεων, μέσα σε ειδικές
κρύπτες ή/και καλυπτόμενα από άλλο νόμιμα μεταφερόμενο προϊόν (τρόφιμα, γλυκά,
είδη ένδυσης, είδη υγιεινής, συσκευές, νωπά οπωροκηπευτικά κ.λπ.) ή/και με
λεωφορεία, κρυμμένα στις αποσκευές επιβατών. Η ενάλια μεταφορά γίνεται με πλοία
και μεταφόρτωση τσιγάρων σε μικρότερα σκάφη τα οποία εκφορτώνουν σε ερημικές
παραλίες της Δυτικής (Αιτωλοακαρνανία) και Νότιας Ελλάδας (Κρήτη), προέρχονται
από λιμάνια των χωρών της Κίνας, Βιετνάμ, Σιγκαπούρης, Μαλαισίας, Ταϊβάν,
Τζιμπουτί. Για την κάλυψη του παράνομου φορτίου χρησιμοποιούν διάφορα προϊόντα,
όπως έπιπλα, είδη ένδυσης, υγιεινής, λαχανικά, χαρτικά, κ.λπ. Η εναέρια
μεταφορά γίνεται με κρυμμένα πακέτα σε αποσκευές επιβατών πτήσεων ή με
ταχυδρομικά δέματα. Επισημαίνεται ότι οι μεγαλύτερες ποσότητες μεταφέρονται με
πλοία.
Στη διακίνηση ανθρώπων (Τrafficking) η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι
«χώρα προορισμός» σε μεγάλο ποσοστό υποθέσεων αλλά και «ενδιάμεση (transit)»
χώρα (με προορισμό κυρίως Χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης) και σε
ορισμένες περιπτώσεις χώρα «πηγή» θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, με σκοπό την
εγχώρια εκμετάλλευσή τους (κυρίως στο πεδίο της εξαναγκαστικής επαιτείας αλλά
και της γενετήσιας εκμετάλλευσης). Η σεξουαλική εκμετάλλευση είναι η μορφή
εμπορίας ανθρώπων με τον μεγαλύτερο αριθμό υποθέσεων στην Ελλάδα.
Η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα αποτελεί ένα κρίσιμο οικονομικό
παράγοντα που συντελεί στην ανάπτυξη του Διεθνούς Οργανωμένου Εγκλήματος.
Μάλιστα στη χώρα μας η φοροδιαφυγή είναι μεγαλύτερη από ό,τι σε άλλες
ανεπτυγμένες χώρες, γεγονός που την πλήττει οικονομικά, κοινωνικά και εθνικά. Η
φοροδιαφυγή εντάσσεται στο πλέγμα της παραοικονομίας που αποτελεί βασικό πυλώνα
του Διεθνούς Οργανωμένου Εγκλήματος και αποτελεί αιτία καταστροφής της συνοχής
κρατών και εθνών.
"Balkan Route"
ΠΗΓΗ: UNODC: World Drug
Report 2017
"Balkan Route Greece"
ΠΗΓΗ: UNODC: World Drug
Report 2017
"Europe’s illegal tobacco products import and distribution models
(2009 – 2014)"
ΠΗΓΗ: Center for the
Study of Democracy: The Illicit Trade of Tobacco Products along the Balkan
Route: Bulgaria, Greece, Italy and Romania