Της Λέττας Καλαμαρά
Σε κατάσταση
εκτάκτου ανάγκης βρίσκεται ο κλάδος του μαρμάρου, βλέποντας τις πωλήσεις και
τις εξαγωγές των προϊόντων του να ακολουθούν πτωτική πορεία από την αρχή της
πανδημίας και μέχρι τώρα. Ο κλάδος «μαρμάρωσε», λένε χαρακτηριστικά ορισμένοι,
διακρίνοντας ανησυχητικά σημάδια για την πορεία και λαμβάνοντας υπόψη τα
τεράστια προβλήματα που έχει δημιουργήσει στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα η
πανδημία, σε συνδυασμό με την υπέρμετρη ελληνική γραφειοκρατία, υποστηρίζουν
πως η έγκαιρη ενημέρωση και η προσαρμογή των εταιρειών στη νέα πραγματικότητα,
είναι ζωτικής σημασίας. Ανησυχητικά όμως
είναι επίσης τα σημάδια για την απασχόληση στον κλάδο καθώς και την επέκταση
των αρνητικών συνεπειών σε κλάδους άμεσης σχέσης και συνάφειας με τα
μάρμαρα.
Ντόμινο απωλειών
Σύμφωνα με την ανάλυση εισροών-εκροών ο κλάδος εξόρυξης-επεξεργασίας μαρμάρου για να πραγματοποιήσει την παραγωγική του
δραστηριότητα προμηθεύεται από άλλους κλάδους και από το εξωτερικό ενδιάμεσα
προϊόντα και υπηρεσίες. Η μείωση της ζήτησης προϊόντων μαρμάρου το 2020 θα έχει
τις υψηλότερες αρνητικές επιδράσεις Οι
κλάδοι προς τους οποίους θα κατευθυνθούν περισσότερο οι αναμενόμενες αρνητικές
συνέπειες είναι τα προϊόντα διύλισης πετρελαίου , οι υπηρεσίες χερσαίων
μεταφορών , το χονδρικό εμπόριο, η διαχείριση
ακίνητης περιουσίας, οι υπηρεσίες διαμονής και υπηρεσίες εστίασης, οι
χρηματοοικονομικές υπηρεσίες εκτός από τις ασφαλιστικές υπηρεσίες και τα
συνταξιοδοτικά ταμεία , τα είδη διατροφής· ποτά· προϊόντα καπνού, οι νομικές
και λογιστικές υπηρεσίες· υπηρεσίες κεντρικών γραφείων (εδρών) εταιρειών·
υπηρεσίες παροχής συμβουλών διαχείρισης , οι υπηρεσίες παροχής υποστήριξης προς
τις επιχειρήσεις, υπηρεσίες σε κτίρια και εξωτερικούς χώρους· υπηρεσίες
διοίκησης γραφείου, γραμματειακής υποστήριξης και παροχής προστασίας και
ερευνών. Επίσης σημαντικές αρνητικές επιδράσεις θα έχουν και οι υπηρεσίες
αρχιτεκτόνων και μηχανικών· υπηρεσίες τεχνικών δοκιμών και αναλύσεων, τα
ορυχεία και λατομεία ενεργειακών προϊόντων-καυσίμων και οι υπηρεσίες ενοικίασης
και χρηματοδοτικής μίσθωσης.
Στο
πλαίσιο αυτό ο Σύνδεσμος
Επιχειρήσεων Μαρμάρου Μακεδονίας – Θράκης (Σ.Ε.Μ.Μ.-Θ) ανέθεσε και υλοποίησε
μέσω της εταιρίας ICAP μελέτη με αντικείμενο την οικονομική επίδραση της
πανδημίας του κοροναϊού στον κλάδο του μαρμάρου καθώς και στους κλάδους που
συνδέονται με το μάρμαρο ως προμηθευτές αυτού. Λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα του
πρώτου πενταμήνου 2020 από τις διαθέσιμες δευτερογενείς πηγές και αξιοποιώντας
τις εκτιμήσεις των επιχειρήσεων του κλάδου από την έρευνα ερωτηματολογίου που
πραγματοποιήθηκε, οι συνολικές πωλήσεις του κλάδου προβλέπεται για το 2020 να
μειωθούν κατά 30%-35% έναντι του 2019, ενώ η απασχόληση του κλάδου προβλέπεται
να μειωθεί μεταξύ -5% ως -15%.
Η δραστηριότητα του κλάδου θεωρείται ιδιαίτερα εξωστρεφής,
καθώς από τις συνολικές πωλήσεις των εταιρειών το 76% κατευθύνεται προς το
εξωτερικό, με το 54% αυτών να πηγαίνει στην Κίνα. Συνολικά οι εξαγωγές μαρμάρου
συνεισφέρουν στο 2% των συνολικών ελληνικών εξαγωγών. Τα μέχρι τώρα στοιχεία
δείχνουν ραγδαία μείωση των εξαγωγών στο πεντάμηνο του 2020, Ιανουάριος -12,7%,
Φεβρουάριος -16,3%, Μάρτιος -40,4%, Απρίλιος -56,2%, Μάιος -52,6%. Το 2019 οι
εξαγωγές ελληνικού μαρμάρου προς Κίνα ανήλθαν στο 53,7%, στο 5μηνο του 2020
έπεσαν στο 38,3%. Αντίστοιχα η μείωση τζίρου ήταν αυξανόμενη σε σύγκριση με
πέρυσι ειδικά μετά τον Φεβρουάριο (-2,9%), Μάρτιος (-12,5%), Απρίλιος (-11,7%),
Μάιος (-26,4%). Σημαντική πτώση σημείωσε και ο όγκος παραγωγής. Ιδιαίτερα τον
μήνα Απρίλιο η μείωση της παραγωγής ανήλθε σε -50,6% έναντι του αντίστοιχου
μήνα του προηγούμενου έτους, ωστόσο τον Μάιο ανακόπηκε ο αυξανόμενος ρυθμός
μείωσης της παραγωγής.
Για την εκτίμηση της οικονομικής
ζημιάς στον κλάδο μαρμάρου και στους κλάδους προμηθευτές πραγματοποιήθηκαν στο
πλαίσιο της μελέτης 3 σενάρια μείωσης πωλήσεων και απασχόλησης. Σύμφωνα με το βασικό σενάριο η μείωση το 2020
(έναντι του 2019) θα ανέλθει σε -35% και οι πωλήσεις του κλάδου θα διαμορφωθούν
σε 366,7 εκατ.ευρώ. Το αισιόδοξο σενάριο προβλέπει μικρότερη μείωση (- 30%) με
τις πωλήσεις να ανέρχονται σε 394,9 εκατ. ευρώ, ενώ στο απαισιόδοξο σενάριο η
μείωση θα είναι υψηλότερη (-40%) και οι πωλήσεις θα διαμορφωθούν σε 338,4 εκατ.ευρώ.
Εξαιτίας της προβλεπόμενη μείωσης
πωλήσεων του κλάδου εξόρυξης-επεξεργασίας μαρμάρου, στο σύνολο της οικονομίας
μέσω των πολλαπλασιαστικών επιδράσεων θα προκληθεί μείωση των πωλήσεων σε όλους
τους κλάδους-προμηθευτές και των αμοιβών εργαζομένων στον κλάδο μαρμάρου. Η
προβλεπόμενη συνολική μείωση πωλήσεων σε όλους τους κλάδους -προμηθευτές και
αμοιβών εργαζομένων του κλάδου μαρμάρου θα ανέλθει σε -431,9 εκατ.ευρώ σύμφωνα με το βασικό σενάριο, ενώ σύμφωνα με το αισιόδοξο σενάριο η μείωση
τζίρου θα ανέλθει σε -307,2 εκατ.ευρώ και βάσει του απαισιόδοξου σεναρίου η μείωση
θα φτάσει τα-493,6 εκατ.ευρώ.
Ο κλάδος μαρμάρου προμηθεύεται προϊόντα και ενδοκλαδικά οπότε
η συνολική μείωση το 2020 στο βασικό σενάριο προβλέπεται σε -203,3 εκατ. ευρώ. Από τους υπόλοιπους ενοποιημένους κλάδους οι
κλάδοι της μεταποίησης θα έχουν τις μεγαλύτερες επιπτώσεις με μείωση τζίρου
κατά -44,6 εκατ. ευρώ στο βασικό σενάριο. Από τους κλάδους της μεταποίησης οι
σημαντικότερες επιπτώσεις εντοπίζονται στα προϊόντα διύλισης πετρελαίου (-10,2
εκατ.ευρώ), στα κατασκευασμένα μεταλλικά προϊόντα (-3,9 εκατ.ευρώ), στα
μηχανήματα και είδη εξοπλισμού (-3,6 εκατ.ευρώ), στα βασικά μέταλλα (-2,3 εκατ.ευρώ),
στις υπηρεσίες επισκευής και εγκατάστασης μηχανημάτων και εξοπλισμού ( -2,6
εκατ.ευρώ), στα προϊόντα από ελαστικό (καουτσούκ) και πλαστικές ύλες (-1,8
εκατ.ευρώ), στον ηλεκτρολογικό εξοπλισμό ( -1,0 εκατ.ευρώ) και στους υπόλοιπους
κλάδους της μεταποίησης με μικρότερα ποσά.
Ευρύτεροι ενοποιημένοι κλάδοι με σημαντικές επιπτώσεις είναι
οι υπηρεσίες μεταφορών με προβλεπόμενη μείωση το 2020 στο βασικό σενάριο κατά
-14,2 εκατ.ευρώ, η διαχείριση ακίνητης περιουσίας με -14,2 εκατ.ευρώ, το
χονδρικό εμπόριο -8,5 εκατ.ευρώ, το λιανικό εμπόριο -4,7 εκατ.ευρώ, το εμπόριο
και επισκευή οχημάτων -4,5 εκατ.ευρώ, οι τραπεζικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες
-9,0 εκατ.ευρώ, οι νομικές, λογιστικές και υπηρεσίες κεντρικών γραφείων -7,6
εκατ.ευρώ, ο ευρύτερος κλάδος της ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου,
ύδρευσης και αποχέτευσης -6,3 εκατ.ευρώ, οι υπηρεσίες αρχιτεκτόνων και
μηχανικών -5,8 εκατ.ευρώ, οι
διοικητικές, συμβουλευτικές υπηρεσίες και υπηρεσίες κτιρίων -6,2 εκατ.ευρώ, οι
υπηρεσίες ενοικίασης και χρηματοδοτικής μίσθωσης -5,0 εκατ.ευρώ, τα ορυχεία και
λατομεία ενεργειακών προϊόντων -5,7
εκατ.ευρώ, οι κατασκευές -4,2 εκατ.ευρώ, οι άλλες επιστημονικές και τεχνικές
υπηρεσίες -4,7 εκατ.ευρώ, η πληροφορική και συναφείς υπηρεσίες -3,5 εκατ.ευρώ.
Η προβλεπόμενη μείωση των αμοιβών εργαζομένων στον κλάδο μαρμάρου κυμαίνεται
μεταξύ -46,3 εκατ. ευρώ (αισιόδοξο σενάριο) και
-61,8 εκατ.ευρώ (απαισιόδοξο σενάριο) με την μείωση να διαμορφώνεται στο
βασικό σενάριο σε -54,1 εκατ. ευρώ. Επιπλέον
η μείωση στις πωλήσεις των επιχειρήσεων του κλάδου μαρμάρου προκαλεί μείωση σε
εισαγόμενα προϊόντα και υπηρεσίες που αποτελούν εισροές στην παραγωγική
διαδικασία. Η προβλεπόμενη μείωση των εισαγωγών θα κυμανθεί από -44,2 εκατ. ευρώ
(αισιόδοξο σενάριο) και -58,9 εκατ.ευρώ (απαισιόδοξο σενάριο) με βασικό σενάριο
την μείωση σε -51,5 εκατ.ευρώ που θα
επηρεάσει τις επιχειρήσεις εισαγωγών-χονδρικού εμπορίου προϊόντων και
υπηρεσιών.
Τα τελευταία χρόνια η ελληνική μαρμαροβιομηχανία αποτελείται
από 670 επιχειρήσεις σε όλη την Ελλάδα, απασχολώντας περίπου 6.200
εργαζομένους. Η τελική προβλεπόμενη
μείωση της απασχόλησης σε όλους τους κλάδους - προμηθευτές συμπεριλαμβανομένου
και του κλάδου μαρμάρου, θα κυμανθεί μεταξύ -896 εργαζόμενους (αισιόδοξο
σενάριο) και -2.689 (απαισιόδοξο σενάριο) με βασικό σενάριο τη μείωση κατά
-1.793 άτομα.
Όπως επισημαίνει η κυρία Χαϊδά Ιουλία, Πρόεδρος του ΣΕΜΜΘ,
τα αποτελέσματα και οι προτάσεις της μελέτης αυτής, θα αξιοποιηθούν από το
Σ.Ε.Μ.Μ.Θ. σε κύκλους νέων επαφών με την ελληνική κυβέρνηση και τα αρμόδια
υπουργεία, προωθώντας: α) την σύνθεση προγραμμάτων του ΕΣΠΑ για τις
επιχειρήσεις του κλάδου και β) την δημιουργία κλαδικών προωθητικών ενεργειών,
όπως η θεσμοθέτηση του brand name “Ελληνικό Μάρμαρο” και άλλες συναφείς
ενέργειες.
Ελλάδα και παγκόσμια αγορά μαρμάρου
Η παγκόσμια αγορά μαρμάρου πρόκειται για μία κατακερματισμένη
βιομηχανία, που συντελείται από αρκετές εταιρείες παγκοσμίως, η κατηγορία των
οποίων ποικίλλει από μεγάλες πολυεθνικές μέχρι και μικρές ιδιωτικές εταιρείες.
Η αξία αγοράς για το 2019 έφτασε τα 47,8 δις ευρώ, καταγράφοντας μέσο ρυθμό
μεγέθυνσης περίπου 3% την τελευταία δεκαετία. Σε επίπεδο χωρών, το μεγαλύτερο
μέρος των εξαγωγών λαμβάνει μέρος από τις πέντε μεγαλύτερες χώρες σε εξαγωγές
μαρμάρων. Πιο αναλυτικά, το 80% των παγκόσμιων εξαγωγών προέρχεται από την
Τουρκία, την Κίνα, την Ιταλία, την Ελλάδα και την Ισπανία. Η Τουρκία είναι η πρώτη
χώρα σε εξαγωγές μάρμαρου με μερίδιο 27% και αξία 1,59 δισ.ευρώ Ακολουθεί η
Κίνα και η Ιταλία με μερίδιο 20% και 22%, αντίστοιχα, ενώ η Ελλάδα στη
συνέχεια, κατέχει κομμάτι 7%, εξάγοντας μάρμαρα αξίας 395,4 εκατ.ευρώ. Αξίζει
να σημειωθεί πως η Ελλάδα πρόκειται για την αγορά που αναδεικνύει τους
υψηλότερους ρυθμούς μεγέθυνσης την τελευταία οχταετία, με το μέσο ρυθμό αύξηση
των εξαγωγών της, να ανέρχεται σε 10%.
Τα lockdown και το κλείσιμο των συνόρων, σε πολλές σημαντικές
οικονομίες ανά τον κόσμο, οδήγησαν τις παγκόσμιες εξαγωγές μαρμάρου, όπως και
το παγκόσμιο εμπόριο γενικότερα, σε κατακόρυφη πτώση. Η μέση απόκλιση για τους
πέντε μήνες έφτασε το -35%. Με άλλα λόγια, οι παγκόσμιες εξαγωγές μαρμάρου ήταν
συγκριτικά μειωμένες κατά μέσο όρο περίπου 150,5 εκατ. ευρώ, ανά μήνα, σε σχέση
με το 2019. Μάλιστα, τον Μάιο του 2020, η αξία των παγκόσμιων εξαγωγών
παρουσιάστηκε συρρικνωμένη κατά 55%, δηλαδή 280 εκατ. ευρώ κάτω σε σχέση με τον
Μάιο του 2019.
Το 76% του συνόλου των πωλήσεων ελληνικού μαρμάρου προέρχεται
από τις εξαγωγές. Το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών αφορά το ακατέργαστο
μάρμαρο, οι εξαγωγές του οποίου καλύπτουν το 62,3% του συνόλου. Το μεγαλύτερο
κομμάτι των εξαγωγών της ελληνικής αγοράς, προορίζεται προς την Κίνα η οποία
δέχεται το 54% εκ του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών. Το 99% των εισαγωγών της
Κίνας από την Ελλάδα πρόκειται για ακατέργαστο μάρμαρο. Αντίθετα με την Κίνα,
οι αγορές των ΗΠΑ, των ΗΑΕ και του Κατάρ εισάγουν κατά κόρων κατεργασμένο
μάρμαρο. Οι χώρες που έχουν αναδείξει τους υψηλότερους ρυθμούς αύξησης των
εισαγωγών μαρμάρου από την Ελλάδα, σε βάθος οκταετίας, είναι η Ταϊλάνδη με μέσο
ρυθμό ετήσιας μεγέθυνσης 41,03%, η Αλγερία με 29,66% και το Κατάρ με 27,59%.
