Δυσοίωνες οι προοπτικές ανανέωσης των επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας στην Ελλάδα

Της Λέττας Καλαμαρά

Τον κώδωνα του κινδύνου αναφορικά με την εξέλιξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας του κλάδου υψηλής τεχνολογίας στην Ελλάδα κρούει το ΕΚΤ (Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης) τονίζοντας πως οι προοπτικές ανανέωσης των επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας σε βάθος χρόνου στη χώρα μας εμφανίζονται περιορισμένες. Σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα στοιχεία μελέτης σχετικά με τη δημογραφία των επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας στην Ελλάδα κατά την περίοδο 2011- 2016 παρότι από το 2011 έως και το 2013 η απόκλιση μεταξύ των συστάσεων και των διαγραφών αυξανόταν υπέρ των πρώτων, από το 2013 μέχρι το 2016 η ποσοστιαία αύξηση των διαγραφών σε συνδυασμό με την αντίστοιχη μείωση των συστάσεων είναι ανησυχητική ειδικά σε βάθος χρόνου. Η σύγκριση της Ελλάδας με τις άλλες χώρες της ΕΕ ως προς τον αριθμό των συστάσεων και διαγραφών των επιχειρήσεων ‘υψηλής τεχνολογίας έντασης γνώσης’ στις Υπηρεσίες η Ελλάδα κατατάσσεται στην 14η θέση μεταξύ των χωρών της ΕΕ σε ό,τι αφορά στις συστάσεις επιχειρήσεων ‘υψηλής τεχνολογίας έντασης γνώσης’, και στην 9η σε ό,τι αφορά στις διαγραφές.

Τα στοιχεία παρείχαν στο ΕΚΤ προς επεξεργασία και ανάλυση η Διεύθυνση Εταιρειών & Γ.Ε.Μ.Η. της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και Προστασία Καταναλωτή του Υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού και η Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος. Η μελέτη εστιάζει στον κλάδο της ‘μέσης υψηλής τεχνολογίας’ στη Μεταποίηση και στις ‘υπηρεσίες έντασης γνώσης’ στις Υπηρεσίες. 

Αναλυτικά...

Συγκριτικά στο κεφάλαιο συστάσεις και διαγραφές επιχειρήσεων ‘υψηλής τεχνολογίας’ στη Μεταποίηση και υψηλής τεχνολογίας έντασης γνώσης’ στις Υπηρεσίες στη χώρα από την διαθέσιμη χρονοσειρά, μόλις σε ένα έτος (2013) οι συστάσεις ξεπέρασαν τις 4 χιλιάδες, αριθμός που οριακά δεν επιτεύχθηκε για το πιο πρόσφατο έτος (2016).  Από το 2011-2016, φαίνεται πως το 2013 σημείωσαν την πιο καλή χρονιά, με τις συστάσεις να ξεπερνούν τις 4.000, έκτοτε ακολούθησαν πτωτική πορεία, με το 2016 να φτάνουν τις 3.999 συστάσεις.

Ως προς τις διαγραφές αυτές καταγράφουν μια διαχρονική αύξηση σε όλη την διαθέσιμη χρονοσειρά. Παρότι στην περίοδο 2012-2015 ο σχετικός αριθμός κυμαίνεται γύρω στις 4.000, για το 2016 αυτός ο αριθμός ξεπέρασε τις 6.500. Μάλιστα, οι διαγραφές του 2016 (5,2%) υπερβαίνουν πάνω από 50% το ιστορικά χαμηλό του 2012 (3,4%).

Αντιπαραβάλλοντας τις συστάσεις ως προς τις διαγραφές των επιχειρήσεων ‘υψηλής τεχνολογίας έντασης γνώσης’ στις Υπηρεσίες παρατηρείται ότι ο αριθμός των συστάσεων υπερβαίνει τον αριθμό των διαγραφών μόνο κατά το έτος 2011, ενώ καταγράφεται οριακό ισοζύγιο για το 2013, αντίθετα με τις επιχειρήσεις στη Μεταποίησης. Έκτοτε, η διαφορά μεταξύ των διαγραφών και των συστάσεων για όλα τα επόμενα έτη έως και το 2016 αυξάνεται υπέρ των πρώτων. Από -13% για το 2014, στο -24% το 2015, έως το -40% για το 2016. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι για το πιο πρόσφατο έτος (2016), οι διαγραφές των επιχειρήσεων σε όλους τους κλάδους της κατηγορίας της ‘υψηλής τεχνολογίας έντασης γνώσης’ ξεπερνούν τις συστάσεις. Σε απόλυτο νούμερο οι συστάσεις το 2015 ήταν στις 3.149 επιχειρήσεις και οι διαγραφές στις 4.157. Το 2016 οι συστάσεις ήταν στις 3.862και οι διαγραφές στις 6.398. 

Αντιπαραβάλλοντας τις συστάσεις ως προς τις διαγραφές των επιχειρήσεων ‘υψηλής τεχνολογίας’ στη Μεταποίηση παρατηρείται ότι ο αριθμός των συστάσεων υπερβαίνει τον αριθμό των διαγραφών για όλη την περίοδο μεταξύ 2011 έως 2014. Αυτή η διαφορά έβαινε αυξανόμενη για όλη την περίοδο. Μάλιστα, η διαφορά για το 2014 έφθασε να είναι υπερδιπλάσια (178 συστάσεις ως προς 87 διαγραφές). Έκτοτε, το ισοζύγιο έχει αποκτήσει αρνητικό πρόσημο. Για το 2015, οι διαγραφές ξεπέρασαν τις συστάσεις κατά -18%, κάτι που συνεχίζεται και στο 2016 (-12%). Σε απόλυτο νούμερο οι συστάσεις το 2015 έφτασαν τις 101 και οι διαγραφές τις 123 και το 2016 οι συστάσεις ανήλθαν στις 137 και οι διαγραφές στις 156. 

Ανθρώπινο δυναμικό

Παρά την αύξηση των διαγραφών και τις δυσοίωνες προοπτικές κάπως ενθαρρυντικά είναι τα στοιχεία για το ανθρώπινο δυναμικό στον κλάδο. Για το 2016, οι επιχειρήσεις στο σύνολο της Μεταποίησης απασχολούσαν 347 χιλιάδες άτομα. Οι 20,6 χιλιάδες εξ αυτών (ή, σχεδόν το 6% του συνόλου των απασχολούμενων στην Μεταποίηση) απασχολήθηκαν σε επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας. Αυτός ο αριθμός αντιστοιχεί στο 0,56% της συνολικής απασχόλησης στην χώρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αριθμός των απασχολούμενων στις επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας στην Μεταποίηση για πρώτη φορά το 2016 επανακάμπτει κοντά στον αριθμό των απασχολούμενων κατά την έναρξη της κρίσης (2008: 21,2 χιλιάδες). Επίσης για το 2016, οι επιχειρήσεις στις Υπηρεσίες απασχολούσαν σχεδόν 2,7 εκ. άτομα.

Σχεδόν 70 χιλιάδες εξ αυτών (ή, το 2,6% του συνόλου των απασχολούμενων στις Υπηρεσίες) απασχολήθηκαν σε επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας έντασης γνώσης. Αυτός ο αριθμός είναι 3,5 φορές μεγαλύτερος από τον αριθμό των απασχολούμενων σε μεταποιητικές επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας και αντιστοιχεί στο 1,9% της συνολικής απασχόλησης στην χώρα. Αντίθετα με την περίπτωση της Μεταποίησης, ο αριθμός των απασχολούμενων στις επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας έντασης γνώσης υπολείπεται περίπου 10.000 άτομα για να επανέλθει στα προ κρίσης επίπεδα (2008: 78,1 χιλιάδες). Η υστέρηση αυτής της τάξης μεγέθους καταγράφεται από το 2011 και εντεύθεν.

Σύμφωνα με την επισκόπηση του κλάδου της υψηλής τεχνολογίας στην Ελλάδα παρότι οι επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας έντασης γνώσης (Υπηρεσίες) υπερέχουν αριθμητικά 40 φορές σε σχέση με τις επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας (Μεταποίηση), ο κύκλος εργασίας τους, η αξία παραγωγής που δημιουργούν καθώς και η προστιθέμενη αξία της παραγωγής τους κυμαίνεται από 4 έως 6 φορές παραπάνω σε σχέση με τα αντίστοιχα μεγέθη των επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας. Αντίστοιχες είναι και οι διαφορές ως προς τις ακαθάριστες επενδύσεις σε υλικά αγαθά.