ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ
Είναι αναμφισβήτητο ότι με την επίτευξη συμφωνίας για την έναρξη διαπραγματεύσεων με σκοπό ένατρίτο πρόγραμμα χρηματοδοτικής στήριξης της ελληνικής οικονομίας αυτό που αποφεύχθηκε δεν ήταν μια σχεδιασμένη επιστροφή σε εθνικό νόμισμα αλλά η ασύντακτη χρεοκοπία της χώρας. Παρόλα αυτά,τα προαπαιτούμενα μέτρα για την έναρξη της διαδικασίας διαπραγματεύσεων έτσι όπως αυτά έχουν εισαχθεί προς ψήφιση στο Ελληνικό Κοινοβούλιο είναι εντόνως υφεσιακά.
Οι επιπτώσεις από την υλοποίηση αυτών των μέτρων σε μια ήδη καθημαγμένη
οικονομία θα φανούν πρώτα στη μείωση του ΑΕΠ, η οποία σύμφωνα με
τις εκτιμήσεις του ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ θα κυμανθεί περίπου στο 3,5% και σε
μια περαιτέρω μείωση του μέσου καθαρού διαθέσιμου εισοδήματος
τωννοικοκυριών. Τούτο, θα έχει προφανείς συνέπειες στην κατανάλωση, την
εγχώρια παραγωγή και τονεπενδυτικό σχεδιασμό των επιχειρήσεων. Αυτή η
μείωση στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριώνπροκύπτει από τα ακόλουθα
μέτρα:
- Αύξηση της έκτακτης εισφοράς αλληλεγγύης (κλιμακούμενα
αυξανόμενης) στα εισοδήματα του έτους
- Αύξηση του φόρου κερδών
επιχειρήσεων στο 29% από 26% και αύξησης της προκαταβολής φόρου στο 100%
από το 55% (το 2015 η αντίστοιχη αύξηση θα είναι στο 75%).
- Αύξηση της συμμετοχής στον κλάδο υγεία των κύριων συντάξεων (από 4% στο 6%) και επικουρικών συντάξεων (από 0% στο 6%).- Αύξηση του φορολογικού συντελεστή κερδών από άσκηση αγροτικής δραστηριότητας (από το13% στο 26%)
- Διατήρηση του ΕΝΦΙΑ, χωρίς προσαρμογή σε νέες αντικειμενικές αξίες ή άλλες παραμετροποιήσεις (δανειακή υποχρέωση, μη μισθωμένο κλπ)
- Αύξηση του φόρου ενοικίων στην κατώτερη κλίμακα από 11% στο 15%
Επιπρόσθετα, η υφεσιακή επίδραση θα προκληθεί και από την αύξηση της έμμεσης φορολογίας. Σύμφωνα με την έρευνα οικογενειακών προϋπολογισμών της ΕΛΣΤΑΤ για το έτος 2014, που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2015, η μέση μηνιαία καταναλωτική δαπάνη μειώθηκε από τα 1956,42€ το2010, στα 1460,52€ το 2014. Η μείωση αυτή υπερβαίνει το 25% μεσοσταθμικά.
Οι κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών, οι οποίες στη διάρκεια της κρίσης δέχτηκαν το ισχυρότερο πλήγμα ως προς το σκέλος της ζήτησης ήταν οι εξής:
- Στην κατηγορία ειδών διατροφής, η μέση μηνιαία δαπάνη των νοικοκυριών υποχώρησε από τα 351,67€ στα 299,79€ (μείωση 14,7%, γεγονός που αντανακλά τη σχετική ανελαστικότητα στην κατανάλωση αυτών των αγαθών) - Στην κατηγορία ένδυσης και υπόδησης, η μέση μηνιαία δαπάνη υποχώρησε από τα 140,84€ στα 85,7€ (μείωση 39,2%)
- Στην κατηγορία Στέγαση, η μέση μηνιαία δαπάνη υποχώρησε από τα 228,82€ το 2010 στα 195,29€ το 2014 (μείωση 14,7%)- Στην κατηγορία Υγεία, η μέση μηνιαία δαπάνη υποχώρησε από 124,43€ το 2010 στα 105,76€το 2014 (μείωση 15%). Σε αυτήν την κατηγορία υπάρχει ανελαστική τάση, αλλά και σημαντικήε πιβάρυνση λόγω της αύξησης της συμμετοχής των νοικοκυριών στη συμμετοχή για φάρμακακαι ιατρικές εξετάσεις.
- Στην κατηγορία μεταφορών, η μέση μηνιαία δαπάνη υποχώρησε από τα 264,87€ το 2010 στα 184,82€ το 2015 (μείωση 30,2%)
- Στην κατηγορία εστίαση, καφέ- ζαχαροπλαστεία, ξενοδοχεία, η μέση μηνιαία δαπάνη μειώθηκεαπό τα 209,75€ στα 143,9€ (μείωση 31,6%) Με τις αυξήσεις των συντελεστών ΦΠΑ στα είδη διατροφής, τις μετακινήσεις και την εστίαση (από το13% στο 23%) αναμένεται σημαντική αύξηση των τελικών τιμών σε όλες αυτές τις κατηγορίες, με τους καταναλωτές να επιβαρύνονται σημαντικά στα αγαθά στα οποία υπάρχει χαμηλή ελαστικότητα ζήτησης (βασικά είδη, στέγαση, υγεία και μεταφορές).
Η εκτίμηση του ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ είναι ότι θα υπάρξει κατ’ ελάχιστο μείωση της συνολικής δαπάνης ανάνοικοκυριό κατά 60€ μηνιαία (720€ ετησίως).
Με δεδομένη την κατάργηση του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ στις νησιωτικές περιοχές, την κατάργηση τουμειωμένου φόρου πετρελαίου θέρμανσης και την αύξηση των επιβαρύνσεων στους επαγγελματίες τουπρωτογενούς τομέα (φορολόγηση αγροτικών προϊόντων), αναμένονται σημαντικές επιπρόσθετεςαυξήσεις τιμών στην αλυσίδα παραγωγής και διακίνησης των προϊόντων του αγροδιατροφικού κλάδου,που τελικά θα μετακυλιστούν στον τελικό καταναλωτή.
Αν υποθέσουμε ότι υπάρχει μια θετική συσχέτιση μεταξύ διαθέσιμου εισοδήματος και καταναλωτικήςδαπάνης των νοικοκυριών, και οι ανελαστικές δαπάνες αφορούν τα είδη διατροφής, την υγεία και τηστέγαση, τότε αναμένουμε ότι με την επιβολή νέων έμμεσων φορολογικών επιβαρύνσεων, θα έχουμε ανακατεύθυνση της δαπάνης των νοικοκυριών υπέρ των ανελαστικών αγαθών (βασικά είδη, στέγαση,υγεία και μεταφορές) και εις βάρος της κατανάλωσης αγαθών με υψηλή ελαστικότητα ζήτησης (εστίαση, ένδυση- υπόδηση, ψυχαγωγία). Συνεπάγεται ότι με βάση τις υποθέσεις αυτές, θα αναμένουμε περαιτέρω μείωση κύκλου εργασιών κυριότερα στον κλάδο εστίασης και ένδυσης-υπόδησης, με σοβαρές επιπτώσεις στην απασχόληση των κλάδων αυτών.
ΤΟ ΝΕΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΩΝ
Οι θεσμοί έθεσαν μετ’ επιτάσεως την ανάγκη επαναφοράς της εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ ωςπροαπαιτούμενο για την εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι από τοσύνολο των 300 διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που είχαν προταθεί στην εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ, μόνο ένα μικρό μέρος δεν έχει εφαρμοσθεί ολοκληρωτικά εξ αιτίας της προφανούςαναποτελεσματικότητας των μέτρων αυτών για τη βελτίωση της εγχώριας παραγωγικής δυναμικής.
Ειδικότερα, οι μεταρρυθμίσεις που προέβλεπαν
- Τη δυνατότητα διάθεσης ΜΗΣΥΦΑ σε καταστήματα εκτός φαρμακείων
- Την εφαρμογή ρυθμίσεων για τον τρόπο διάθεση γάλακτος, ελαιολάδου και ψωμιού εκτός τωνπαραδοσιακών τρόπων
- Την απελευθέρωση λειτουργίας των καταστημάτων τις Κυριακές έτυχαν της πλήρους απαξίας των ελληνικών παραγωγικών τάξεων, διότι δεν αντιμετώπιζαν κανέναπρόβλημα εξωστρέφειας, καινοτομίας και ανασυγκρότησης της ελληνικής παραγωγικής βάσης, αλλάσυντελούσαν στη μεγέθυνση της συγκέντρωσης και τη μείωση των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Από τα στοιχεία φαίνεται ότι θα έχουμε μείωση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών λόγω της αύξησης της έμμεσης φορολόγησης, όσο και μείωση των ονομαστικών διαθέσιμων εισοδημάτων λόγω της αύξησης της άμεσης φορολόγησης και της μείωσης των συντάξεων. Είναι προφανές ότι η ελληνικήοικονομία θα εισέλθει εκ νέου σε βαθιά ύφεση. Γεγονός που σηματοδοτεί νέα κλεισίματα επιχειρήσεων και περαιτέρω αύξηση της ανεργίας.
Με βάση την ασφυκτική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η οικονομία και δεδομένου ότι η κατάσταση αυτή θα επιδεινωθεί το καλύτερο που μπορούμε να προσδοκούμε είναι η γρήγορη σταθεροποίηση της οικονομίας στα νέα δεδομένα. Για να συμβεί αυτό όμως απαιτούνται ταχύτατες αποδεσμεύσεις κεφαλαίων για επενδύσεις, αξιοποίηση του πακέτου για την ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καιδικαιότερη αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου προς τις πιο αδύναμες κοινωνικά ομάδες. Βασική προϋπόθεση για την επίτευξη του δύσκολου αυτού στόχου είναι η σταθερή πολιτική κατάσταση στηνχώρα μας.
Η ΓΣΕΒΕΕ καλεί την κυβέρνηση και τους θεσμούς, κατά τη διάρκεια εφαρμογής του 3ου προγράμματος στήριξης να προβούν θαρραλέα και με αμοιβαία σε αναπροσανατολισμό της στείρας οικονομικής πολιτικής λιτότητας και επανακαθορισμό των στόχων για την ελληνική οικονομία.
