Έρχονται έργα ΣΔΙΤ για έρευνα και καινοτομία και ο CSO (Chief Scientific Officer) με το νέο νόμο για την έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία

Εντός των επόμενων ημερών αναμένεται να φτάσει στην ολομέλεια της Βουλής ο νέος νόμος για την έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία προς αντικατάσταση του νόμου 1514/1985 καθώς και του αντίστοιχου του 2007, που δεν εφαρμόστηκε ποτέ. 

Βασικός στόχος του νέου νομοσχεδίου, μεταξύ άλλων, σύμφωνα με τη Γενική Γραμματεία Έρευνας, Τεχνολογίας, Καινοτομίας (ΓΓΕΤΚ), είναι να ανατραπεί η αρνητική επίδοση της χώρας μας βάσει της οποίας η πλειοψηφία των καινοτόμων ιδεών, σε ποσοστό σχεδόν 80%, δεν αξιοποιείται επιχειρηματικά, με αποτέλεσμα στην Ελλάδα να γίνεται "έρευνα για την έρευνα".   

Νομοσχέδιο

Ο νέος νόμος διαμορφώνει σε 40 άρθρα την εθνική στρατηγική για την Έρευνα, την Τεχνολογική Ανάπτυξη και την Καινοτομία (ΕΤΑΚ) καθώς και το σχέδιο δράσης υλοποίησής της. Υπάρχει πρόβλεψη για το λεγόμενο "τρίγωνο της γνώσης", δηλαδή την επίτευξη συνεργειών μεταξύ των ερευνητικών κέντρων, των ιδρυμάτων εκπαίδευσης και των επιχειρήσεων.  

Η ΓΓΕΤΚ αποτελεί το επιτελικό όργανο της κυβέρνησης για το σχεδιασμό και την υλοποίηση της στρατηγικής έρευνας και καινοτομίας της χώρας, σε συνεργασία με το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΚ) που είναι ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο, 15 μελές, εκ των οποίων 2 μέλη θα προέρχονται από τον επιχειρηματικό χώρο (βιομηχανία, αγροτικός τομέας, τουρισμός, ναυτιλία) και 2 μέλη από τη σύνοδο των Περιφερειακών Επιστημονικών Συμβουλίων. Τα Περιφερειακά Επιστημονικά Συμβούλια (ΠΕΣ, ένα σε κάθε περιφέρεια)  συστήνονται για πρώτη φορά και θα είναι 7μελή με στόχο τη συμμετοχή και την παρακολούθηση της περιφέρειας στην παραγωγή καινοτομίας και έρευνας. Για τον οριζόντιο συντονισμό αυτών των οργάνων με τα υπουργεία θεσμοθετείται ο επιστημονικός συντονιστής έρευνας και καινοτομίας σε κάθε υπουργείο, ο λεγόμενος Chief Scientific Officer, που θα γνωρίζει κάθε πρόγραμμα και δράση στο υπουργείο του σχετικό με την έρευνα και την καινοτομία. Στόχος των θεσμικών αυτών φορέων είναι η αλληλεπίδραση με τα 11 μεγάλα ερευνητικά κέντρα της χώρας, τους 2 τεχνολογικούς φορείς (Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας και ΕΔΕΤ), τις επιχειρήσεις, την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, που για πρώτη φορά εισέρχεται οργανωμένα στο χώρο της έρευνας και της καινοτομίας με το θεσμό του συνδέσμου έρευνας, έναν για κάθε δευτεροβάθμια εκπαιδευτική διεύθυνση της χώρας (58 στο σύνολο).

Όσον αφορά τα αποτελέσματα, θα γίνεται αξιολόγηση της προόδου της χώρας στην ανάπτυξη της έρευνας, της τεχνολογίας και της καινοτομίας με βάση διεθνείς δείκτες μέτρησης. Στόχος είναι τα μετρήσιμα αποτελέσματα και στο πλαίσιο αυτό ο νέος νόμος προβλέπει συστηματική αξιολόγηση των δομών και των δραστηριοτήτων της ΓΓΕΤΚ αλλά και όσων εμπλέκονται σε προγράμματα έρευνας.

Χρηματοδότηση –Ανθρώπινο κεφάλαιο

Στο νέο νόμο προβλέπεται η απλούστευση των κανόνων εθνικής δημόσιας χρηματοδότησης, η παροχή φορολογικών κινήτρων και η προώθηση της αριστείας. Υπάρχει πρόβλεψη για την υλοποίηση για πρώτη φορά συγχρηματοδοτούμενων δράσεων μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα για την έρευνα και την καινοτομία. Στη διαδικασία επιτάχυνσης -fast track- προτείνεται να τεθούν οι επενδύσεις που αφορούν την έρευνα και την καινοτομία. Ειδικότερα αυτό που σχεδιάζεται είναι η "υπαγωγή στη νομοθεσία ως στρατηγικών των επενδύσεων για την έρευνα και την καινοτομία για ποσά ανώτερα του 1 εκατ. ευρώ, για την επιτάχυνση των διαδικασιών υλοποίησης και πρόβλεψη έκδοσης Προεδρικού Διατάγματος για την αναλογική εφαρμογή της νομοθεσίας για την επιτάχυνση των επενδύσεων". Προωθείται η δημιουργία μητρώου ερευνητών, ερευνητικών κέντρων και των υποδομών τους και η αξιολόγηση των ερευνητών όλων των βαθμίδων καθώς και των ερευνητικών αποτελεσμάτων, σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική (innovation union). Στόχος είναι να μη φεύγουν τα ελληνικά μυαλά στο εξωτερικό και να έρθουν όσοι από το εξωτερικό θέλουν να παράξουν έρευνα  και καινοτομία στην Ελλάδα.

Όσον αφορά τη χρηματοδότηση οι πόροι των ερευνητικών κέντρων θα προέρχονται από τη δημόσια εθνική χρηματοδότηση, από συμμετοχή σε εθνικά ανταγωνιστικά προγράμματα, επιχορηγήσεις διεθνών χρηματοδοτικών οργανισμών, επιχειρηματικές δραστηριότητες από αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων, συμμετοχή σε δίκτυα, συστάδες επιχειρήσεων, συμπράξεις επιχειρήσεων, δάνεια από τράπεζες και χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, δωρεές και άλλες παροχές τρίτων.

Μελέτη 

Σύμφωνα με μελέτη της ΓΓΕΤΚ, που βρίσκεται σε εξέλιξη και αφορά την αξιολόγηση όλων των προγραμμάτων που χρηματοδοτήθηκαν από τη γενική γραμματεία στο διάστημα 2000-2009, ο αντίκτυπος των συγκεκριμένων προγραμμάτων στην ελληνική οικονομία και κοινωνία ήταν ελάχιστος, εκτός λίγων εξαιρέσεων. Ειδικότερα στην Ελλάδα το διάστημα 2000-2013 εισέρρευσαν για έρευνα και καινοτομία από τα διαρθρωτικά ταμεία κεφάλαια άνω του 1 δις. ευρώ. Επίσης από το 7^ο Πρόγραμμα Πλαίσιο της περιόδου 2007-2013 εισέρρευσαν στη χώρα μας επιπλέον 950 εκατ. ευρώ για τον ίδιο σκοπό. Συνολικά 2 δις. ευρώ δόθηκαν στην Ελλάδα για έρευνα και καινοτομία, χωρίς όμως σημαντικά αποτελέσματα στην επιχειρηματικότητα, την οικονομία και την κοινωνία της χώρας. Το ενθαρρυντικό, σύμφωνα με τα στοιχεία του Innovation Union Scoreboard 3013, είναι ότι σημειώνεται σημαντική αύξηση της εισαγωγής καινοτόμων προϊόντων, υπηρεσιών και διαδικασιών στις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις (89% του μέσου όρου της Ε.Ε.).    

Για τη νέα προγραμματική περίοδο (2014-2020) η Ελλάδα διεκδικεί για την έρευνα και την καινοτομία κεφάλαια ύψους 2 δις. ευρώ από το τεράστιο πρόγραμμα Horizon 2020 και από το νέο ΕΣΠΑ διεκδικεί επιπλέον 1 δις.ευρώ, από τα οποία τα 480 εκατ. ευρώ θα κατευθυνθούν στην περιφέρεια.     

Σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα Έρευνας και Τεχνολογίας Δρ Χρήστο Βασιλάκο, "οι συνθήκες είναι ώριμες για την αναμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου για την έρευνα. Στη χώρα μας η δαπάνη για έρευνα και καινοτομία αντιστοιχεί στο 0,67% του ΑΕΠ, πολύ κάτω του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα σε αυτό ανέρχεται στο 34%, του δημόσιου στο 66%. Για το 2020 στόχος είναι η  δαπάνη να φτάσει στο 1,5% του ΑΕΠ".